Οι αρχικές εγκριτικές μελέτες των εμβολίων mRNA δεν συμπεριέλαβαν ογκολογικούς ασθενείς, ωστόσο η διεθνής επιστημονική κοινότητα συγκλίνει στην ανάγκη οι ασθενείς αυτοί όχι μόνο να μην αποκλειστούν από τον προληπτικό εμβολιασμό, παρά τη σχετική έλλειψη βιβλιογραφικών δεδομένων, αλλά και να έχουν προτεραιότητα, διότι αποδεδειγμένα ανήκουν σε ομάδα υψηλοτέρου κινδύνου νόσησης και ανάπτυξης επιπλοκών από COVID-19. Η ασφάλεια των εμβολίων στο γενικό πληθυσμό μαζί με την ικανοποιητική ανοσιακή απόκριση των ασθενών με συμπαγείς όγκους σε λοίμωξη με COVID-19, μας διαβεβαιώνει για  την ανάγκη εμβολιασμού τους κατ’ αναλογία με τις άλλες ευπαθείς ομάδες πληθυσμού.

Τονίζεται η ανάγκη διαχωρισμού σε υποομάδες και λεπτομερούς εκτίμησης της σχέσης κινδύνου/οφέλους κατά περίπτωση:

• ασθενείς με ιστορικό καρκίνου και χωρίς ενεργό νόσο (cancer survivors): θα πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως ο γενικός πληθυσμός
• ασθενείς με ενεργό (μεταστατικό) καρκίνο χωρίς θεραπεία ή σε θεραπείες συντήρησης μη κυτταροτοξικές (πχ. ορμονοθεραπεία): δεν έχουν αντένδειξη για εμβολιασμό, εκτίμηση κατά περίπτωση. Σε περιπτώσεις λευκοπενίας, συστήνεται να προηγείται ανάλογος έλεγχος και εξατομικευμένη προσέγγιση
• ασθενείς υπό μονοκλωνικά αντισώματα (π.χ. trastuzumab): δεν υπάρχουν δεδομένα, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως παραπάνω, δεν έχουν αντένδειξη για εμβολιασμό
• ασθενείς που λαμβάνουν αναστολείς τυροσινικής κινάσης: Δε φαίνεται να επηρεάζεται η ανοσιακή απόκριση και αντιμετωπίζονται όπως παραπάνω
• ασθενείς υπό ακτινοθεραπεία: δεν υπάρχουν δεδομένα, ωστόσο πλην εξαιρέσεων, δε θα πρέπει να θεωρείται αντένδειξη για εμβολιασμό
• ασθενείς υπό κυτταροτοξική χημειοθεραπεία: αναμένεται να έχουν μειωμένη ανοσιακή απόκριση, αλλά δεν αποκλείονται από τον εμβολιασμό. Θα πρέπει να ακολουθείται σε αυτούς τους ασθενείς η υπάρχουσα εμπειρία και τακτική του εμβολιασμού για την εποχική γρίπη ως προς το χρονισμό του εμβολιασμού (~15 ημέρες μετά και ~7 ημέρες πριν τη χημειοθεραπεία στα σχήματα τριών εβδομάδων κοκ), καθώς και την εκτίμηση της απόκρισης με έλεγχο αντισωμάτων. Ανάλογος έλεγχος πιθανό να χρειάζεται και σε ασθενείς με παρατεταμένη λεμφοπενία υπό ή μετά από θεραπεία. Ο προσδιορισμός των αντισωμάτων παρουσιάζει ακόμη μεθοδολογικά προβλήματα
• ασθενείς υπό ανοσοθεραπεία με αναστολείς σημείων ελέγχου ανοσιακού κύκλου (immune checkpoint inhibitors): δεν υπάρχουν δεδομένα και είναι αναγκαίες ξεχωριστές μελέτες ή RWE (real world evidence). Ακολουθείται η υπάρχουσα εμπειρία του εμβολιασμού για την εποχική γρίπη, ενώ ως προς το χρονισμό θεωρείται μάλλον αποδεκτή η καθυστέρηση της δόσης για ολοκλήρωση προγράμματος εμβολιασμού

• ασθενείς που μολύνθηκαν ή/και νόσησαν από SARS-CoV-2: επίσης δεν αποκλείονται από τον εμβολιασμό. Ο εμβολιασμός (1η δόση) συστήνεται να απέχει τουλάχιστον 1 μήνα από τη μόλυνση και τουλάχιστον 15 ημέρες από την πλήρη ανάρρωση.

Επιπλέον τονίζεται η ανάγκη:

• εκτίμησης υπολοίπων παραγόντων κινδύνου για σοβαρή νόσηση από COVID-19 (ηλικία, συνοσηρότητα, είδος καρκίνου, γενική κατάσταση, κοκ)
• ειδικής μέριμνας για τους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, οι οποίοι είναι υψηλού κινδύνου για λοίμωξη με SARS-COVID-19 -εκτίμησης παραμέτρων όπως πρόσβαση στο εμβόλιο, είδος εμβολίου, επιδημιολογικό φορτίο περιοχής
• εξατομίκευσης της απόφασης και στάθμισης του κινδύνου/οφέλους από τους θεράποντες με ενημέρωση και συζήτηση με τον ασθενή
• εκτίμησης της δυνατότητας καθυστέρησης έναρξης της κυτταροτοξικής χημειοθεραπείας (σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς) για να προηγηθεί ο εμβολιασμός
• συνέχισης αυστηρής τήρησης των μέτρων προστασίας ειδικά για ασθενείς υπό ενεργό θεραπεία ή/και ανοσοκαταστολή ανεξάρτητα από ή και μετά τον εμβολιασμό
• συνέχισης αυστηρής τήρησης των μέτρων προστασίας αμέσως μετά τον εμβολιασμό για λόγους δημόσιας υγείας
• καταβολής προσπάθειας εμβολιασμού όλου του προσωπικού των ογκολογικών κέντρων

Τέλος συστήνεται ένθερμα η συλλογή και καταγραφή των δεδομένων εμβολιασμού των ογκολογικών ασθενών, με σκοπό τη συλλογή πολύτιμων πληροφοριών σε σχέση με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των εμβολίων στον ογκολογικό πληθυσμό.

Βιβλιογραφία

https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/69/wr/mm695152e2.htm?s_cid=mm695152e2_w

ASCO/IDSA Webinar: The COVID-19 Vaccine & Patients with Cancer (17 Δεκ. 2020),  https://www.idsociety.org/multimedia/clinician-calls/ASCO-IDSA-webinar-the-covid-19-vaccine-and-patients-with-cancer/

ESMO statement, https://www.esmo.org/covid-19-and-cancer/covid-19-vaccination

AACR COVID-19 and Cancer Task force position paper, DOI: 10.1158/2159-8290.CD-20-1817

Sultan Abdul-Jawad, et al: Cancer Cell https://doi.org/10.1016/j.ccell.2021.01.001.